มาตรการรัฐบาลเพื่อส่งเสริมการรวมทางการเงินในไทย คือชุดนโยบายและโครงการที่ออกแบบมาเพื่อให้ประชาชนทุกกลุ่มสามารถเข้าถึงบริการทางการเงินอย่างเท่าเทียม ทั้งบัญชีธนาคาร บริการชำระเงิน สินเชื่อ และการประกันภัย โดยมีบทบาทสำคัญจากกระทรวงการคลัง ธนาคารแห่งประเทศไทย และสำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม

บทความนี้จะสรุปภาพรวมของการเงินรวม ในมุมมองนโยบายการเงินไทย และชี้ให้เห็นมาตรการหลัก เช่น การผลักดันระบบพร้อมเพย์ (PromptPay) โครงการบัญชีประชาชน และการสนับสนุนฟินเทค เพื่อขยายการเข้าถึงบริการทางการเงิน โดยเน้นผลกระทบต่อเศรษฐกิจและสังคม รวมทั้งแนวทางความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน

ข้อสรุปสำคัญ

• มาตรการรัฐบาลเพื่อส่งเสริมการรวมทางการเงินในไทย มุ่งเพิ่มการเข้าถึงบริการทางการเงิน สำหรับประชาชนทุกกลุ่ม
• นโยบายการเงินไทย รวมถึงการสนับสนุน PromptPay และโครงการบัญชีประชาชนเป็นแกนกลางของความพยายาม
• การขยายโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัลและฟินเทคเป็นกุญแจสำคัญต่อการเงินรวม
• มาตรการเฉพาะสำหรับกลุ่มเปราะบาง ช่วยลดความเหลื่อมล้ำและส่งเสริมเศรษฐกิจฐานราก
• ความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชนจำเป็นต่อการผลักดัน financial inclusion ไทย ให้เกิดผลจริง

ภาพรวมของการรวมทางการเงินในประเทศไทย

การรวมทางการเงินเป็นแนวทางสำคัญที่ช่วยเปิดโอกาสให้ประชาชนและธุรกิจเข้าถึงบริการทางการเงินได้ง่ายขึ้น ในบริบทของไทย แนวทางนี้เชื่อมโยงกับการขยายบริการดิจิทัล บทบาทธนาคารพาณิชย์ และนโยบายรัฐที่สนับสนุนการมีบัญชีและการชำระเงินอิเล็กทรอนิกส์

ความหมายของการรวมทางการเงิน

ความหมายของการรวมทางการเงิน ครอบคลุมการสร้างโอกาสให้บุคคลและธุรกิจใช้ผลิตภัณฑ์ทางการเงินที่เหมาะสม มีคุณภาพ และราคาเข้าถึงได้

นิยามนี้รวมบริการเช่น บัญชีออมทรัพย์ การชำระเงิน สินเชื่อ และการประกัน เพื่อให้คนทุกกลุ่มมีเครื่องมือบริหารความเสี่ยงและวางแผนการเงิน

สถานการณ์ปัจจุบันของการเข้าถึงบริการทางการเงิน

ภาพรวมการเข้าถึงบริการธนาคารในไทยดีขึ้นเมื่อเทียบกับทศวรรษก่อน โดยมีการเติบโตของบัญชีธนาคารและการใช้แอปธนาคารดิจิทัล

ระบบพร้อมเพย์ (PromptPay) และฟินเทค เช่น TrueMoney และธนาคารกรุงไทย ช่วยเร่งการเปลี่ยนผ่านสู่การชำระเงินแบบไร้เงินสด

ความเหลื่อมล้ำยังคงอยู่ กลุ่มผู้สูงอายุ ชาวชนบท แรงงานนอกระบบ และผู้มีรายได้น้อย ประสบปัญหาการเข้าถึงโครงสร้างพื้นฐานและทักษะดิจิทัล

สถาบันการเงินทั้งธนาคารออมสิน ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร และไมโครไฟแนนซ์มีบทบาทขยายบริการสู่ชุมชนห่างไกล

ความสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม

การรวมทางการเงินช่วยเพิ่มการจ้างงานและรายได้ เมื่อลงทุนผ่านสินเชื่อรายย่อย ผู้ประกอบการขยายกิจการและเกษตรกรปรับปรุงผลิตผล

บริการทางการเงินช่วยลดความยากจนโดยเพิ่มความมั่นคงทางการเงินของครัวเรือน และส่งเสริมความเสมอภาคทางเศรษฐกิจ

ช่องทางดิจิทัลทำให้การจ่ายสวัสดิการรัฐมีประสิทธิภาพมากขึ้น ลดต้นทุนการจัดจ่ายและเพิ่มความโปร่งใส

มาตรการรัฐบาลเพื่อส่งเสริมการรวมทางการเงินในไทย

มาตรการของรัฐเน้นการสร้างกรอบนโยบายที่ชัดเจนและโครงการสนับสนุนเชิงปฏิบัติ เพื่อขยายการเข้าถึงบริการทางการเงินให้ครอบคลุมทุกกลุ่มประชากร การบูรณาการนโยบายระดับชาติกับโครงการภาคสนามช่วยให้การดำเนินงานมีทิศทางเดียวกันและวัดผลได้

นโยบายระดับชาติที่เกี่ยวข้อง

ธนาคารแห่งประเทศไทยวางกรอบเพื่อส่งเสริมระบบการชำระเงินที่ปลอดภัยและครอบคลุม เช่น การพัฒนาโครงสร้างพร้อมเพย์และการกำกับดูแลฟินเทค นโยบายกระทรวงการคลังผสานกับยุทธศาสตร์ชาติในการขยายบริการไปยังชุมชนชนบทและสนับสนุนผู้ประกอบการขนาดกลางและเล็ก

การปรับปรุงกฎหมายและมาตรการกำกับดูแลยังออกแบบเพื่อเอื้อต่อการให้บริการดิจิทัล พร้อมการคุ้มครองผู้บริโภคทางการเงิน ทั้งหมดนี้เป็นส่วนหนึ่งของนโยบายระดับชาติ ที่มุ่งให้เกิดสภาพแวดล้อมเอื้อต่อการรวมทางการเงิน

โครงการสนับสนุนจากหน่วยงานรัฐ

โครงการบัญชีประชาชนช่วยให้ประชาชนลงทะเบียนและเข้าถึงการรับสวัสดิการผ่านระบบดิจิทัลได้สะดวก โครงการสินเชื่อจากธนาคารของรัฐ เช่น ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร และธนาคารออมสิน มุ่งให้สินเชื่อแก่เกษตรกรและ SME

หน่วยงานราชการร่วมกับองค์กรไม่แสวงผลกำไรจัดอบรมความรู้ด้านการเงิน และพัฒนาทักษะดิจิทัลให้ชุมชน รายการโครงการเหล่านี้อยู่ภายใต้แผนงานเพื่อส่งเสริมการรวมทางการเงินโดยตรง

การประสานงานระหว่างภาครัฐและเอกชน

ความร่วมมือภาครัฐเอกชน เป็นกลไกสำคัญในการเร่งการนำเทคโนโลยีมาใช้ หน่วยงานรัฐทำงานร่วมกับธนาคารพาณิชย์ ฟินเทค และผู้ให้บริการมือถือเพื่อขยายบริการการชำระเงินและระบบยืนยันตัวตนดิจิทัล

โครงการนำร่องร่วมกันมักทดสอบแพลตฟอร์ม Open API และ e-KYC ผ่านพันธมิตรเอกชน ทำให้ลดต้นทุนการให้บริการและขยายการเข้าถึงได้รวดเร็วขึ้น รูปแบบความร่วมมือภาครัฐเอกชน ยังช่วยสร้างนวัตกรรมที่ตอบโจทย์ความต้องการชุมชน

การขยายโครงสร้างพื้นฐานทางการเงินดิจิทัล

การยกระดับโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัล ช่วยให้บริการทางการเงินเข้าถึงประชาชนได้มากขึ้นและเร็วขึ้น ระบบพื้นฐานที่แข็งแรงเป็นรากฐานของการพัฒนาแอปพลิเคชันทางการเงินและการให้บริการที่ปลอดภัย

การลงทุนด้านเครือข่ายและการเชื่อมต่อมีบทบาทสำคัญต่อการรวมทางการเงิน ผู้ให้บริการรายหลักอย่าง AIS, TrueMove H และ dtac ร่วมกับโครงการภาครัฐผลักดันการติดตั้งบรอดแบนด์ทั้งในเมืองและพื้นที่ห่างไกล

การวางเสาสัญญาณและจุดเชื่อมต่อ Wi‑Fi สาธารณะช่วยลดช่องว่างดิจิทัล การสนับสนุนแผนพัฒนาท้องถิ่นยิ่งทำให้เครือข่ายอินเทอร์เน็ตไทยเข้มแข็งขึ้น

การขยายระบบการชำระเงินอิเล็กทรอนิกส์เป็นอีกหัวใจของการเปลี่ยนผ่านทางการเงิน การใช้ PromptPay และ QR Code สาธารณะลดต้นทุนการทำธุรกรรมและเพิ่มความสะดวกรวดเร็วให้ผู้ใช้บริการ

นโยบาย Open API ฟินเทค ที่ธนาคารแห่งประเทศไทยกำหนด ช่วยเปิดโอกาสให้ผู้ประกอบการเข้าถึงข้อมูลอย่างเป็นระบบเพื่อสร้างนวัตกรรมและการแข่งขันทางการเงิน

มาตรฐานความปลอดภัย การเข้ารหัสข้อมูล และการยืนยันตัวตนแบบ e‑KYC เป็นสิ่งจำเป็นเพื่อสร้างความเชื่อมั่นต่อระบบการชำระเงินอิเล็กทรอนิกส์ และปกป้องข้อมูลผู้ใช้

การสนับสนุนสตาร์ทอัพและฟินเทคจากหน่วยงานทั้งรัฐและเอกชนเร่งให้เกิดผลิตภัณฑ์ใหม่ โครงการจากสำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจดิจิทัล (depa) และตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยมอบทุนและการบ่มเพาะ

regulatory sandbox ที่ธนาคารแห่งประเทศไทยและหน่วยงานกำกับดูแลเปิดใช้งาน ช่วยให้ฟินเทคทดสอบบริการในสภาพแวดล้อมที่ควบคุมได้ ซึ่งส่งเสริมการพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่ตอบโจทย์ประชาชน

การผสานกันของเครือข่ายอินเทอร์เน็ตไทย ระบบการชำระเงินอิเล็กทรอนิกส์ และ Open API ฟินเทค พร้อมมาตรการสนับสนุนสตาร์ทอัพ จะยกระดับการเข้าถึงบริการทางการเงินและขยายโอกาสทางเศรษฐกิจอย่างเป็นรูปธรรม

มาตรการทางการเงินเพื่อกลุ่มเปราะบาง

มาตรการทางการเงินกลุ่มเปราะบางมุ่งสร้างความเท่าเทียมในการเข้าถึงบริการทางการเงินและสวัสดิการดิจิทัลสำหรับประชาชนทุกสถานะทางเศรษฐกิจ. การออกแบบนโยบายเน้นลดขั้นตอน บูรณาการข้อมูล และใช้เทคโนโลยีเพื่อให้ผลประโยชน์ถึงมือผู้ได้รับจริง.

โครงการบัญชีประชาชนและการให้บริการพื้นฐาน

โครงการบัญชีประชาชนตั้งเป้าให้ทุกคนมีบัญชีดิจิทัลหรือบัญชีธนาคาร เพื่อรับสวัสดิการดิจิทัลและการโอนเงินโดยตรง. การเชื่อมโยงกับทะเบียนราษฎร์และสำนักงานสถิติช่วยลดการลงทะเบียนซ้ำซ้อน.

ช่องทางจ่ายแบบดิจิทัล เช่น PromptPay และบัตรสวัสดิการแห่งรัฐ ถูกนำมาใช้เพื่อลดความซับซ้อน และเพิ่มความปลอดภัยในการรับสวัสดิการ.

การช่วยเหลือผู้มีรายได้น้อยและแรงงานนอกระบบ

มาตรการเพื่อการช่วยเหลือผู้มีรายได้น้อยรวมถึงสินเชื่ออัตราดอกเบี้ยต่ำและการสนับสนุนเงินทุนหมุนเวียน. โครงการฝึกอาชีพร่วมกับหน่วยงานท้องถิ่นช่วยยกระดับทักษะและเพิ่มโอกาสรายได้.

ผลิตภัณฑ์ทางการเงินที่ออกแบบเฉพาะ เช่น บัญชีไม่มีค่าธรรมเนียมและไมโครไฟแนนซ์ ช่วยให้แรงงานนอกระบบเข้าถึงบริการทางการเงินได้ง่ายขึ้น. ร้านค้าชุมชนและตัวกลางที่เชื่อถือได้เป็นช่องทางให้แรงงานรับชำระเงินแบบเป็นทางการ.

มาตรการสำหรับผู้สูงอายุและผู้พิการ

การปรับบริการธนาคารเพื่อรองรับผู้สูงอายุและผู้พิการรวมถึงเคาน์เตอร์บริการพิเศษ ช่องทางโทรศัพท์ และแอปที่ใช้งานง่าย. นโยบายจ่ายบำนาญและสวัสดิการดิจิทัลผ่านช่องทางดิจิทัลช่วยลดการพกเงินสดและความเสี่ยง.

การอบรมญาติหรือผู้ดูแลและบริการเคลื่อนที่ (mobile banking) ถูกจัดเพื่อเข้าถึงผู้ที่ไม่สะดวกเดินทาง. การรวมมาตรการเหล่านี้ทำให้บริการผู้สูงอายุเข้ากับระบบการเงินหลักได้อย่างยั่งยืน.

การส่งเสริมความรู้ด้านการเงินและการศึกษา

ความรู้ด้านการเงินและทักษะดิจิทัลทางการเงินเป็นหัวใจสำคัญของการเข้าถึงบริการทางการเงินอย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ การศึกษาเพื่อการเงินช่วยลดความเสี่ยงจากการถูกหลอกลวง วางแผนการออม และบริหารหนี้ของครัวเรือนได้ดียิ่งขึ้น

ในไทยมีโครงการการอบรมการเงินที่หลากหลาย ได้แก่ โปรแกรมจากธนาคารแห่งประเทศไทย ธนาคารพาณิชย์ และการบูรณาการความรู้ทางการเงินสู่โรงเรียนโดยกระทรวงศึกษาธิการ สถาบันการศึกษาขั้นพื้นฐานยังเริ่มนำหลักสูตร financial literacy ไทย เข้าสู่ชั้นเรียนเพื่อสร้างฐานทักษะตั้งแต่ต้น

เครื่องมือการสอนที่ได้ผล เช่น คู่มือออนไลน์ วิดีโอสั้น แอปพลิเคชันจำลองการเงิน และเวิร์กช็อปเชิงปฏิบัติการ ช่วยให้การอบรมการเงินเข้าถึงชุมชนได้ง่ายขึ้น การสื่อสารด้วยภาษาท้องถิ่นและรูปแบบที่เหมาะกับผู้สูงอายุหรือแรงงานนอกระบบเพิ่มโอกาสให้ทุกคนใช้บริการดิจิทัลอย่างมั่นใจ

การประเมินผลควรใช้ตัวชี้วัดความรู้ทางการเงินและการเข้าถึงบริการเพื่อติดตามความคืบหน้า พร้อมขยายความร่วมมือกับภาคเอกชนเพื่อปรับเนื้อหาให้ทันเทคโนโลยี แนวทางปฏิบัติระยะสั้น เช่น แคมเปญสาธารณะ และระยะยาว เช่น บรรจุ financial literacy ไทย ในหลักสูตร เป็นก้าวสำคัญสู่การรวมทางการเงินที่ยั่งยืน